HEUREUY SORE
Si Kabayan
Ngala Roay
Dina hiji peuting Si Kabayan diajak ngala roay ku mitohana. Isukna, isuk-isuk bral ka haruma, rada jauh ti lemburna. Di jalan taya nu ngomong sakemék-kemék acan, sumawonna Si Kabayan da puguh tunduheun kénéh. Tuman héés nepi ka beurang, ari ieu isuk kénéh geus digugubrag dititah hudang.
“Teu kaharti ku mitoha,” ceuk dina pikirna, Sakitu geus
kolot na aya kadedemes-kadedemes teuing kana dunya téh. Na keur naon dunya ari
lain keur nyenangkeun awak? Ari ieu kalah jadi hukuman. Keun sia geura engké…”
Barang nepi ka huma pék
ngala roay. Mitohana pohara getolna. Ari Si Kabayan mah meueus-meueus randeg,
meueus-meueus janteng, teu kaur beubeunangan balas ngahuleng jeung ngarahuh
bawaning sangeuk digawé. Siga-sigana mah rada mumuleun Si Kabayan téh.
Luak-lieuk, béh karérét
karung wadah roay. Jol aya ingetan pikasenangeun. Gelenyu Si Kabayan imut.
“Mitoha! Mitoha!”
“Heuy!”
“Kula rék ka cai heula ieu
mules beuteung. Bisi rada lila, dagoan nya! Ati-ati mun mitoha ninggalkeun!”
“Heug! Ulah lila teuing
baé.”
“Kumaha engké wé, da
kasakit mah ari datang kawas kilat, ari undur kundang iteuk.”
Bari ngomong téh mitohana
tonggoy baé ngalaan roay teu luak-lieuk. Si Kabayan sup asup kana karung wadah
roay. Awakna dipurungkutkeun bari ngareumpeukkan manéh ku roay nepi ka teu
katémbong.
Barang bro mitohana
ngabrukkeun roay kana karung, dideuleu karung geus metung, ret ku manéhna
dicakupkeun dipocong ditalian, dijungjung-jungjung. “Duh beurat naker,”
omongna. Geus kitu gék diuk ngadagoan Si Kabayan.
Si Kabayan didagoan téh
ambleng baé, sedeng poé geus reup-reupan. “Naha Si Kabayan bet ambleng baé?”
ceuk mitohana ngomong sorangan. “Moal salah meureun terus balik da gering. Éta
mah Si Kabayan, naha aya mangkeluk. Benerna mah bébéja heula ka kolot, rék
balik téh. Ieu mah léos baé. Aya jelema.”
Rigidig karung roay
dipanggul. Édas beurat naker,” omongna. “didedet teuing, ieu mani teuas kieu.
Bari dirampa-rampa karungna.
Barang datang ka imah, sok
diteundeun di dapur dina raranjangan. Tuluy dibuka beungkeutan karung téh ku
mitoha awéwé, bari ngomong, “Euleuh cukul pelak roay urang téh nya, mani sakieu
lobana.”
“Hih, tacan kaala kabéh
éta gé, da kaburu pinuh, karungna leutik teuing,” jawab mitoha lalaki, “Kakara
gé saparona meureun. Bari étaeun, manéhna, teu ngadéngé Si Kabayan, kumaha
geringna?”
“Baruk gering? Teu nyaho
kaula mah. Panyana jeung andika ka huma.”
“Puguh baé tadi isuk, tapi
ti dituna balik ti heula, nyeri beuteung.”
“Aéh-aéh, kutan! Cik
manéhna ieu bantuan ngudulkeun roay, bet beurat naker.”
Ana bro téh diudulkeun ku
duaan, burulu roay bijil sabagian da sereg dina liang karung. Ku sabab
mereketengteng karungna dihantem digeujleug-geujleug, na…ana boréngkal téh Si
Kabayan ragrag kana raranjangan morongkol. Mitoha awéwé ngajerit bawaning ku
reuwas. Mitoha lalaki ngejat mundur ka tukang awahing ku kagét.
Si Kabayan, “Hé, hé, hé,
da capé!” Bari balaham-béléhém.
“Si Bedul téh geuning Si
Kabayan,” ceuk mitoha awéwé.
“Da capé, mitoha! Jeung
ieuh, ku ngeunah dipunggu ku mitoha téh.”
“Aya adat-adatan, na sia
kitu peta ka kolot téh!” ceuk mitoha awéwé. Ari mitoha lalaki léos baé ka imah.
Haténa ngunek-ngunek ambek, hayang males.
“Isuk mah anggeuskeun
ngala roay téh jeung Bapa, Kabayan! Sing bener ulah goréng polah kitu ka kolot
pamali deuleu matak doraka,” ceuk mitoha awéwé.
“Heug, moal mitoha.”
Isukna bral Si Kabayan
jeung mitoha lalaki ka huma deui. Datang-datang rétop metikan roay, garetol
naker. Mitohana rét deui rét deui ngarérét ku juru panon ka Si Kabayan. Si
Kabayan tonggoy baé ngalaan roay. Sigana mah inget kana papatah mitoha awéwé,
éstuning junun ayeuna mah kana gawéna téh.
Nempo Si Kabayan jongjon
digawé, kuliwed les baé mitohana téh. Si Kabayan mah terus baé ngalaan roay
nepi ka karungna téa pinuh pisan. Ret dipangrodkeun liang karung téh. Reketek
ditalian.
“Na kamana mitoha bet
euweuh? Moal salah ninggalkeu meureun, keuheuleun kénéh urut kamari. Kajeun ah!
Aing gé rék balik. Rék digusur baé ieu karung téh, da teu kabawa dipanggul
mah,” bari ngomong kitu, bluk karung téh digulingkeun. Durugdug digusur.
“Kabayan! Kabayan!” Ceuk
sora jero karung. “Ieu aing, mitoha sia ulah digusur!”
Reg Si Kabayan eureun, “Ah puguh roay, roay!” Bari gaplok
dipeupeuh karung téh. Durugdug deui digusur.
“Kabayan! Bapa deuleu ieu,
lain roay!”
Roay! Roay!” Bari terus
digusur.
Barang datang ka dapur,
gebrug ditinggangkeun kana rarangjangan, “Ek!” Sora jelema nu titeundeut.
“Tah mitoha awéwé, roay
sakarung!” Bari léos manéhna mah indit ka cai.
Barang diudulkeun eusina,
gurubug salakina ragrag bari gegerungan. Awakna daronglak raraheut urut digugusur
anu sakitu jauhna. Pamajikanan teu kira-kira kagéteunana Tuluy diubaran ku
cilebu. Meunang dua poé mitoha lalaki teu bisa hudang-hudang acan.
(Tina Lima Abad Sastra Sunda, karya Wahyu Wibisana, spk.)